Leerplichtige leerlingen niet naar school.

In Nederland zijn er kinderen met uiteenlopende en complexe problemen, die niet naar school kunnen. Soms omdat er geen plek is, of omdat het kind op school niet goed functioneert. Maar wanneer spreken we eigenlijk over thuiszitters?

Over het algemeen gaat het om kwetsbare jongeren met uiteenlopende en complexe problemen en om een vaak langdurige zoektocht naar passend onderwijs en zorg. De gevolgen van schooluitval zijn groot: van afgenomen kansen op een succesvolle schoolloopbaan tot sociale gevolgen als uitsluiting en afwijzing. Omdat er geen eenduidige definitie van thuiszitters wordt gehanteerd, is het moeilijk om te bepalen hoeveel kinderen er feitelijk niet naar school gaan.

Definities

Een thuiszitter is een leer- en kwalificatieplichtige jongere die niet op een school staat ingeschreven, zonder dat daarvoor op grond van de Leerplichtwet vrijstelling is gegeven (absoluut verzuim). Het is ook een leer- en kwalificatieplichtige jongere die wel op een school staat ingeschreven, maar langer dan 4 weken ongeoorloofd verzuimt (relatief verzuim).

Een jongere die een vrijstelling voor de leerplicht heeft ontvangen, is dus officieel gezien geen thuiszitter. Leerplichtigen kunnen om verschillende redenen (tijdelijk) worden vrijgesteld van de leerplicht, bijvoorbeeld omdat ze op psychische of medische gronden niet kunnen deelnemen aan (volledig) onderwijs, of omdat ze onderwijs volgen in het buitenland. Ouders doen bij de leerplichtambtenaar een beroep op een vrijstelling.

Verborgen thuiszitters

Er zijn ook thuiszitters die niet zichtbaar zijn omdat ze niet in de statistieken voorkomen. Zoals kinderen die geen volledig onderwijsprogramma volgen, voor onbepaalde tijd geschorst zijn of wiens langdurig verzuim niet is gemeld bij de leerplichtambtenaar.

Complexe problemen

De oorzaken van thuiszitten zijn zeer divers en complex. In de kern is elke situatie van schooluitval een reden tot ernstige zorg voor het kind in kwestie. Het is zaak om tijdig de oorzaken van schooluitval te duiden zodat daar op ingespeeld kan worden. Hiervoor kan het noodzakelijk zijn dat niet alleen naar de school, maar ook naar het kind en zijn thuissituatie wordt gekeken. Wat de oorzaak ook is: thuiszitten heeft veel impact op het leven van een jongere, op de toekomst van een jongere en op het gezin waarin de jongere opgroeit.

Belang van ontwikkeling

Het risico bestaat dat wanneer kinderen uitvallen op school ze een achterstand oplopen in hun ontwikkeling. Bij problemen van schooluitval is de ontwikkeling van het betreffende kind dan ook het belangrijkste aangrijpingspunt van zorg. Kinderen mogen er vanuit gaan dat hun ontwikkeling door kan gaan. Dat kan op veel manieren. Schoolbezoek is daarbij een belangrijke en grote factor, maar niet de enige.

Thuiszitterspact

Voormalig staatssecretarissen Dekker (Onderwijs) en Van Rijn (Volksgezondheid) hebben in Utrecht een thuiszitterspact gesloten met de PO-Raad, de VO-raad, het ministerie van Veiligheid en Justitie en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om het aantal thuiszitters omlaag te brengen. Voormalig Kinderombudsman Marc Dullaert is aangesteld om de afspraken uit dit pact aan te jagen. Het doel is dat er in 2020 geen enkel kind langer dan drie maanden thuiszit zonder een passend aanbod. Er is vastgelegd dat gemeenten en samenwerkingsverbanden samen gaan afspreken wie de knoop mag gaan doorhakken over een onderwijsplek als een kind dreigt thuis te komen zitten. Ook worden zij opgeroepen om een helder stappenplan op te stellen om thuiszitters tegen te gaan. Daarnaast gaan gemeenten en samenwerkingsverbanden het aantal vrijstellingen van de Leerplichtwet terugdringen. In het landelijke pact is ook afgesproken dat ouders, en waar mogelijk het kind zelf, altijd vanaf het begin worden betrokken bij het vinden van een passende onderwijsplek.