Marijke: ‘Elk kind leert op zijn eigen tempo’.

Marijke: ‘Elk kind leert op zijn eigen tempo’.

In groep 3 hoort een kind te leren lezen, schrijven en rekenen, in groep 5 wordt begrijpend lezen steeds belangrijker en in groep 8 wordt alle belangrijke stof herhaald. Daarbinnen is er ruimte voor enige variatie qua aanbod, maar het blijft een vast format dat in 8 jaar dient afgerond te worden. Een standaard onderwijstraject, eigenlijk niks passends aan als je het zo leest. Marijke Fix heeft twee kinderen van 14 en 16 en deelt graag haar kijk op passend onderwijs.

Herkenning hoogbegaafdheid

Want hoe organiseer je het onderwijstraject wanneer je merkt dat je kind een ander pad nodig heeft om te bewandelen dan de school aanbiedt? ‘Onze beide kinderen zijn hoogbegaafd, waarvan de jongste hyper hoogbegaafd. Ten opzichte van 10 jaar geleden is er al veel verbeterd als het gaat om passend onderwijs. Maar de herkenning van hoogbegaafde leerlingen en hen passend onderwijs bieden lijkt, door het huidige onderwijssysteem en gebrek aan kennis bij bestuurders, nog steeds tegengewerkt te worden’, aldus Marijke. ‘Ondanks het continu in gesprek gaan met school, besturen, samenwerkingsverband en gemeenten voor het faciliteren van passend onderwijs, is de weg tot op heden moeizaam geweest. Wetgeving, lokaal beleid en protocollen sluiten niet aan bij wat er nodig is.’

Rollen omgedraaid

Deze situatie zette Marijke aan het denken. ‘Scholen hanteren nu een standaard: kinderen moeten op een bepaalde leeftijd dingen kunnen. Op het moment dat kinderen niet aan die standaard voldoen, wordt al heel snel gekeken wat er niet goed is met de kinderen. Terwijl ik me dan juist afvraag wat er niet goed is met het systeem. De rollen zijn dus omgedraaid. Waarom moet je binnen een x-aantal jaren de middelbare school hebben afgerond en mag je het niet op je eigen tempo doen?’

Ontwikkeling brein

Ieder kind en iedere volwassene is op een ander moment klaar om bepaalde dingen te kunnen of te leren. Bij de één is dat eerder dan bij de ander of het lukt misschien wel nooit. ‘Dit alles heeft te maken met de biologische ontwikkeling van het brein en waar je bent in dat proces. Maar ook met het hebben van een neurodivergent brein waarbij de hersenen informatie op een andere manier verwerken. Dit zie je veel bij kinderen met hoogbegaafdheid, adhd, autisme en dyslexie. Om het nog wat ingewikkelder te maken kan (fysiek) trauma en overspannenheid ook nog een rol spelen. Je ziet eigenlijk dat er sprake is van asynchrone ontwikkeling bij mensen en dat niemand in de standaard past.’

Asynchrone ontwikkeling

Vanuit haar eigen ervaring, kennis en interesse herkent Marijke veel asynchrone ontwikkeling. ‘Hoogbegaafde kinderen die hun leeftijdsgenoten op sommige gebieden vér vooruit zijn, leerstof snel doorhebben, maar misschien juist op sociaal niveau onder hun leeftijd zitten. Dat kan best verwarrend zijn voor deze kinderen en hun omgeving en dat maakt hen kwetsbaar. Wat ook vaak wordt gezien bij hoogbegaafde kinderen is dat een deel van de hersenen waar het automatiseren vandaan komt, nog niet volledig functioneert. Dat uit zich bijvoorbeeld in een 8-jarig kind dat leerstof van vwo klas 2 beheerst, maar de tafels nog niet uit zijn hoofd kan waardoor het maken van een opdracht moeilijker is of langer duurt.’ Het ontwikkelingsmoment ligt dus vaak op een later moment in het leven. We moeten dat alleen wel weten te herkennen. Dat zijn dingen waar in het onderwijs te weinig rekening mee wordt gehouden. De focus ligt vooral op wat een kind niet kan. Met als gevolg dat er geen tijd en ruimte is om te zien welke mooie talenten deze kinderen juist wel hebben.’

Eigen leerlijn

Beide kinderen van Marijke hebben op de voltijdshoogbegaafdheidschool gezeten en gingen aan de slag met gepersonaliseerd leren. ‘De leerlingen zaten in groep x, y en z met kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd en iedereen heeft zijn eigen leerlijn. De leerkracht houdt die leerlijn in de gaten. Waar zit het kind in de ontwikkeling? En wat hebben ze nodig? Naast het ontwikkelen van hun cognitieve kennis gaan ze ook bezig met zichzelf leren kennen. Wie ben ik? En hoe ga je met elkaar om? Meer het sociale aspect dus.’

Montessorionderwijs

Volgens Marijke zou het Montessorionderwijs daar een mooie toevoeging op kunnen zijn. ‘Met deze onderwijsvorm stimuleer je kinderen om zichzelf op verschillende vlakken te ontplooien, niet alleen met kennis. Dat gebeurt nu al wel redelijk op basisscholen, maar voor het voortgezet onderwijs is daar in mijn beleving te weinig aandacht voor. Ga met de kinderen andere dingen doen: start bijvoorbeeld een fictieve onderneming en geef iedereen een eigen taak. Ze leren samen dingen te ontwikkelen en komen erachter waar ze goed in zijn.’

Parttime school

Voor haar jongste zoon is er op dit moment geen passend onderwijs te vinden. ‘Hij gaat parttime naar school via een onderwijszorgarrangement genaamd Hart voor IQ in Papendrecht. Daar proberen ze kinderen en jongvolwassenen naar een uitgangspositie te brengen waar ze weer terug naar school of werk kunnen. Er wordt volop ingezet op het stukje zelfbeeld en interactie met andere kinderen. Maar ook komen ze erachter waar ze goed in zijn en wat ze zelf het liefste willen. Onze jongste zit daar nu een halfjaartje ongeveer en dat gaat de goede kant op. Het is gewoon een blij kind waarvan de ogen weer twinkelen. En dat wil je het liefste zien als ouder.’

Teruggaan naar de basis

Wat willen we met ons onderwijs? En wat willen we als ouders en maatschappij voor onze kinderen? ‘Er leeft een overtuiging vanuit het onderwijs en vanuit de zorg dat school bij uitstek de meest geschikte plek is voor kinderen waar ze kunnen leren. Maar daar zijn de meningen nog erg over verdeeld. Want wanneer het onderwijs niet passend is voor een kind, heeft het kind ook geen plezier in school. We moeten teruggaan naar de basis en onderwijs in de breedste zin van het woord aanbieden zodat iedereen er wat aan heeft. En kinderen laten opgroeien tot een weerbaar mens met een positief zelfbeeld. Dat ze gelukkig en gemotiveerd worden en daarmee een bijdrage aan de maatschappij leveren. En op welk tempo? Dat is voor iedereen anders.’