Passend onderwijs.

Speerpunt - Passend onderwijs.

Passend onderwijs betekent goed onderwijs voor alle leerlingen. Het idee is dat alle leerlingen passende ondersteuning in het onderwijs krijgen. Bij voorkeur op een reguliere school maar als dat niet anders kan op een school voor speciaal onderwijs. Dat klinkt eenvoudig maar blijkt in de praktijk weerbarstiger. Passend onderwijs leidt namelijk nog lang niet tot onderwijs dat alle leerlingen past. Te veel ouders en kinderen hebben te maken met onvoldoende goed onderwijs en in sommige situaties zelfs geen onderwijs. Dit grijpt langdurig en diep in bij gezinnen. Niet zelden met ernstige gevolgen voor kinderen en hun ouders.

Kritiek op passend onderwijs

Voor een flinke groep kinderen pakt passend onderwijs goed uit. Maar er is ook veel kritiek op de uitvoering van passend onderwijs, vanuit het onderwijs zelf en vanuit ouders. Dat levert een zorgelijk beeld op. Een groot aantal kinderen krijgt onvoldoende ondersteuning, zit niet op de juiste school of gaat niet naar school. De cijfers lopen uiteen maar de schatting is dat zeker 10.000 kinderen op dit moment thuiszitten. De verschillen tussen regio’s en scholen zijn groot. Scholen moeten ervoor zorgen dat een kind dat extra begeleiding en ondersteuning nodig heeft, altijd een passende plek krijgt. Deze zogeheten zorgplicht wordt door scholen ontweken door allerlei belemmeringen op te werpen bij de aanmelding of wanneer de school een leerling niet de benodigde ondersteuning kan bieden. De onderwijsinspectie ziet hier te weinig op toe.

In de knel

Als de school het niet meer ziet zitten met een leerling of wanneer ouders het niet eens zijn met de aanpak van de school, ervaren ouders druk vanuit school of het samenwerkingsverband. Deze instellingen hebben een veel sterkere positie dan ouders. Als scholen zich niet aan de regels houden, blijkt het daardoor voor ouders praktisch onmogelijk om hier wat aan te doen. Worden de problemen groter en complexer, dan zijn er steeds meer professionals betrokken. Veel ouders raken dan het overzicht kwijt. Ze zoeken naarstig naar informatie en steun in het belang van hun kind. In te veel situaties worden ouders onvoldoende betrokken, niet serieus genomen of onder druk gezet. Ouders komen zo klem te zitten tussen de noodzakelijke ondersteuning van hun kind en de mogelijkheden die de school kan en wil bieden. Dit leidt nog veel te vaak tot leerlingen waarvoor geen onderwijs beschikbaar is of die ernstig beschadigd raken door hun ervaringen op school.

Problemen

In de kern zijn de problemen die spelen rondom passend onderwijs een gevolg van de problemen die in het hele onderwijs worden gevoeld. Vaak is de druk is te hoog, zijn er personeelstekorten, zijn de klassen te groot en missen sommige leraren de ervaring en kennis om goed om te gaan met verschillen in de klas.

In een systeem waar de druk te hoog is, vallen de kinderen die het moeilijkst meekomen er het eerste uit. Die komen terecht op het speciaal onderwijs, maar ook daar zijn de leraren schaars en de wachtlijsten lang. Bovendien is er voor een groep kinderen ook in het S(B)O/ VSO geen passende plek. Omdat ze hoogbegaafd, autistisch, depressief of angstig zijn. Of kinderen zijn zo erg gepest of zo vaak afgewezen dat ze echt niet meer school kunnen. We zien dat het aantal kinderen op het speciaal onderwijs en het aantal kinderen dat thuiszit toeneemt.

Hoe zou onderwijs passend moeten zijn?

Echt passend onderwijs is zoveel mogelijk inclusief. Scholen zijn in staat en bereid om kinderen te accepteren en echt te kijken naar wat ze nodig hebben. Ouders worden gezien als experts op het gebied van hun kind en hoeven niet aan te dringen op extra ondersteuning. Leraren zijn opgeleid om met verschillen om te gaan en weten precies wat er van hen verwacht wordt. Ze kunnen gemakkelijk hulp vragen van specialisten of zorg inroepen. Ouders vinden makkelijk de juiste informatie en kunnen terecht bij het samenwerkingsverband of ervaringsdeskundige ouders voor advies als ze er met school niet uitkomen. De scholen zorgen er met elkaar in het samenwerkingsverband voor dat ieder kind passend onderwijs krijgt, ook als dat betekent dat nieuwe vormen van onderwijs, in samenwerking met zorg en/of jeugdhulp, moeten worden ontwikkeld, er particulier onderwijs moet worden ingekocht of als kinderen thuisonderwijs nodig hebben. De rechten van leerlingen zijn geborgd doordat ze altijd gehoord worden en leerrecht hebben.

Wat ouders vinden

De Staat van de Ouder is het jaarlijkse onderzoek van Ouders & Onderwijs naar de mening en ervaring van ouders. Het ging in 2022 over de overstap van basisschool naar middelbare school. Voor kinderen die extra begeleiding nodig hebben is deze overstap extra ingewikkeld. Uit het onderzoek bleek dat ouders minder keuzemogelijkheden ervaren en allerlei beperkingen voor hun kind zien. Dat geldt eigenlijk voor het hele traject van schooladvies tot brugklas. Lees meer en raadpleeg het complete onderzoek op de themapagina Staat van Ouder.

Onze standpunten: 

• Passend onderwijs is zoveel mogelijk inclusief.
• Ouders weten het beste wat goed is voor hun kind en krijgen de juiste informatie en ondersteuning.
• Leraren zijn opgeleid om met verschillen tussen leerlingen om te gaan en weten precies wat er van hen verwacht wordt.
• Scholen kijken naar wat kinderen nodig hebben en kunnen gemakkelijk hulp inroepen van specialisten.
• Samenwerkingsverbanden zorgen ervoor dat passend onderwijs voor ieder kind geregeld wordt en ontwikkelen daarvoor nieuwe vormen van onderwijs en samenwerking.
• Leerlingen hebben recht op onderwijs en worden altijd gehoord.