Mogelijkheden voor maatwerk.

Soms kunnen kinderen vanwege psychische of lichamelijke beperkingen tijdelijk niet of niet volledig naar school. Er is dan een aantal (tijdelijke) oplossingen: een ontheffing van de leerplicht, vrijstelling van geregeld schoolbezoek, maatwerk in onderwijstijd of afstandsonderwijs.

Bij maatwerkmogelijkheden zijn meestal veel partijen betrokken. De school, het samenwerkingsverband, zorg/jeugdhulpaanbieder, de gemeente/sociaal wijkteam, leerplichtambtenaar, de onderwijsinspectie en/of de jeugdarts. En natuurlijk niet te vergeten de leerling en de ouders. Daarnaast is het organiseren en mogelijk maken ervan vaak ingewikkeld. Ons advies is om hierbij als ouders ondersteuning te vragen. Dat kan bij ons informatiepunt maar ook door een onderwijsconsulent, een ervaringsdeskundige ouder of een onafhankelijk clientondersteuner.

Ontheffing van de leerplicht

Een ontheffing van de leerplicht aanvragen kan op grond van de Leerplichtwet. Hierin zijn drie gronden voor vrijstelling van inschrijving benoemd:

1. een jongere die op lichamelijke of psychische gronden niet geschikt is om tot een school te worden toegelaten;
2. overwegende bedenkingen hebben tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning;
3. de jongere als leerling van een inrichting van onderwijs buiten Nederland staat ingeschreven en deze inrichting geregeld bezoekt.

Een vrijstelling of ontheffing van de leerplicht vraag je aan bij de leerplichtambtenaar van uw gemeente. Informeer voor de contactgegevens bij jouw gemeente.

Wanneer sprake is van een lichamelijke of psychische grond is een verklaring van een arts nodig. Dit mag niet de eigen behandelend arts, de huisarts of psycholoog/pedagoog zijn. De verklaring mag niet ouder dan drie maanden zijn. De aanvraag geldt steeds voor één jaar en moet voor 1 juli opnieuw worden aangevraagd.

Wanneer er een ontheffing is van de leerplicht hoeft een kind niet meer ingeschreven te staan op een school. De leerling is dan een geoorloofde thuiszitter. Daarmee is de school ook niet meer verantwoordelijk voor het onderwijs. Dat is een groot nadeel van de leerplichtontheffing. Een school mag de leerling wel inschrijven en onderwijs blijven bieden maar in de meeste situaties gebeurt dat niet. De school ontvangt in de regel geen bekostiging voor de leerling.

Er zijn leerlingen die zorg (wlz) nodig hebben om onderwijs te kunnen volgen. Hiervoor is geen vrijstelling van de leerplicht nodig om deze zorg te kunnen ontvangen.

Vrijstelling van geregeld schoolbezoek

Een vrijstelling van geregeld schoolbezoek aanvragen kan op grond van artikel 11d (wegens ziekte) of op grond van artikel 11g (wegens gewichtige omstandigheden) van de Leerplichtwet. Deze vrijstelling vraag je aan bij de directeur van de school die deze vervolgens voorlegt aan de leerplichtambtenaar van jouw gemeente. De leerplichtambtenaar beoordeelt het verzoek tot vrijstelling en moet hiervoor onderzoek doen naar de omstandigheden. Daarbij kan de leerplichtambtenaar gebruik maken van adviezen van de schoolarts of andere deskundigen.

Het verschil met een vrijstelling van inschrijving is dat de leerling bij vrijstelling van geregeld schoolbezoek ingeschreven blijft bij de school. De school blijft dan verantwoordelijk voor het onderwijs. In overleg met school (en leerplichtambtenaar) kan gekeken worden naar andere vormen van onderwijs en hoe de leerling weer kan terugkeren naar school.

Maatwerk in onderwijstijd

Het is ook mogelijk om een leerling een onderwijsprogramma aan te bieden dat afwijkt van het minimum aantal uren onderwijstijd dat leerlingen verplicht zijn op school door te brengen. De school vraagt hiervoor instemming van de onderwijsinspectie. Deze regeling geldt vanaf 1 augustus 2018 voor primair en voortgezet onderwijs. In het speciaal onderwijs was deze mogelijkheid er al langer.

Voor de instemming van de inspectie moet de school de beslissing om de leerling minder onderwijs op school te laten volgen goed onderbouwen. Dit kan aan de hand van het ontwikkelingsperspectief (opp). In het opp wordt onderbouwd waarom de afwijking van onderwijstijd noodzakelijk is voor de leerling, waaruit het op maat aangeboden onderwijsprogramma bestaat en om hoeveel uren onderwijstijd per week het gaat. Daarnaast wordt in het opp beschreven hoe de leerling weer toegroeit naar het volledig aantal uren onderwijs op school. De aanvraag geldt voor een schooljaar (plus periode lopende schooljaar). Wanneer het in dat schooljaar niet gelukt is om een leerling terug te laten groeien naar school kan een nieuwe aanvraag worden ingediend. De school moet dan in het opp aangeven wat ze eraan doet om te zorgen dat de leerling alsnog ingroeit op school.

De leerlingen blijft de hele periode ingeschreven op de school en de school blijft verantwoordelijk voor het onderwijs. Er is geen ontheffing van de leerplicht nodig.

Afstandsonderwijs

Wanneer een leerling niet in staat is/het schadelijk is om naar school te komen, kan afstandsonderwijs een (tijdelijke) mogelijkheid zijn. Op dit moment zitten hier een aantal beperkingen/voorwaarden aan:

• er moet toegewerkt worden naar terugkeer naar school.
• de leerling blijft ingeschreven op de school en de school blijft verantwoordelijk voor het onderwijs. Er is geen ontheffing van de leerplicht nodig.
• alleen onderwijs dat op school in aanwezigheid van de bevoegde leerkracht wordt verzorgd, telt als onderwijstijd. Afstandsonderwijs rekenen als onderwijstijd kan nu alleen voor zieke leerlingen.
  In het voortgezet onderwijs kan het wel als aan drie voorwaarden is voldaan:

1. de activiteit is bewust gepland en verzorgd onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag;
2. de activiteit is uitgevoerd onder de pedagogisch-didactische verantwoordelijkheid van een leraar of een ander die hier op grond van de wet mee belast mag worden;
3. de medezeggenschapsraad moet er vooraf mee hebben ingestemd.

Mede naar aanleiding van het afstandsonderwijs in verband met corona is de oproep om de bepalingen die gelden voor het voortgezet onderwijs ook van toepassing te laten zijn op het basisonderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Afstandsonderwijs is niet hetzelfde als thuisonderwijs. Thuisonderwijs valt onder verantwoordelijkheid van de ouders, terwijl afstandsonderwijs verbonden is aan een onderwijsinschrijving en daarmee onder de verantwoordelijkheid van de school valt. Afstandsonderwijs kan op verschillende manier worden georganiseerd waarbij digitale mogelijkheden het meest voorkomen. Het kan thuis plaats vinden maar ook op een andere locatie.

Inkoop particulier onderwijs

Scholen kunnen leerlingen aan een andere school ‘uitbesteden’. Dat is alleen niet mogelijk voor particuliere school. Scholen voor regulier onderwijs, die dus geld ontvangen van de overheid, mogen namelijk geen leerlingen uitbesteden aan scholen die niet door de overheid bekostigd zijn.

Er zijn wel mogelijkheden om de expertise van een particuliere school in te zetten:

• een leerling kan een hulpverleningstraject bij deze school of instelling volgen. De particuliere school mag niet het onderwijs voor de leerling verzorgen. De eigen school kan het onderwijs verzorgen gedurende de tijd dat deze leerling het hulpverleningstraject volgt. De leerlingen blijft de hele periode ingeschreven op de school en de school blijft verantwoordelijk voor het onderwijs. Er is geen ontheffing van de leerplicht nodig.
• de school kan expertise inkopen bij de particuliere school. Bijvoorbeeld een deskundige voor een plusklas inhuren of lesmateriaal voor een specifieke leerling. Voorwaarde is dat de eigen school verantwoordelijk voor de leerling en diens onderwijs blijft.