Ouderbijdrage.

Speerpunt - Vrijwillige ouderbijdrage en schoolkosten.

Alle kinderen in Nederland hebben recht op gratis toegankelijk onderwijs. De overheid is verplicht hiervoor zorg te dragen. Dit betekent dat ouders voor kinderen tot 18 jaar geen schoolgeld betalen. Wel mag de school ouders vragen om een vrijwillige ouderbijdrage voor extra activiteiten, dus buiten het reguliere onderwijsprogramma om. Per 1 augustus 2021 is bij wet geregeld dat kinderen nooit mogen worden uitgesloten van deze extra activiteiten, ook niet als ouders de bijdrage niet kunnen of willen betalen.  

Vrijwillige ouderbijdrage basisonderwijs

Scholen mogen een financiële bijdrage aan ouders vragen. Dat gebeurt, zeker in het voortgezet onderwijs, op grote schaal. Basisscholen vragen ouders gemiddeld om een vrijwillige bijdrage van 40 euro per jaar, bijvoorbeeld voor het kerstfeest, Sinterklaas en een schoolreisje. Het al dan niet betalen van deze bijdrage kan sinds de nieuwe wet niet meer leiden tot uitsluiting van kinderen. Iedereen mag dus mee op schoolreis en deelnemen aan alle activiteiten die de school organiseert. Scholen kunnen in sommige gevallen wel (deels) afhankelijk zijn van de bijdrage van ouders voor het organiseren van deze activiteiten. Soms kunnen activiteiten niet doorgaan als blijkt dat de totale financiële bijdrage van ouders onvoldoende is en de school daar zelf geen bedrag voor heeft gereserveerd.

Schoolkosten voortgezet onderwijs

Middelbare scholen brengen nog veel meer schoolkosten in rekening bij ouders. De jaarlijkse kosten lopen al snel op tot 500 euro of meer. Hoewel deze kosten vaak worden gepresenteerd als verplicht, vallen ook die allemaal onder de vrijwillige ouderbijdrage. Dus ook de huur van kluisjes, bijdrage voor een schoolkamp, verzekeringen en andere kosten zijn niet verplicht. Schoolboeken zijn op alle scholen gratis. U bent niet verplicht allerlei diensten af te nemen of een zogenoemd dienstverleningscontract te ondertekenen.

Profielscholen vragen naast een bijdrage voor diverse diensten en activiteiten vaak ook een vrijwillige bijdrage van ouders. Het gaat om scholen met verrijkte leerwegen zoals tweetalig onderwijs (TTO), technasia en LOOT-scholen. De nieuwe wet benadrukt dat ook voor langdurige extra curriculaire activiteiten geen verplichte ouderbijdrage mag worden gevraagd, alleen een vrijwillige. Kinderen van ouders die deze vrijwillige ouderbijdrage niet betalen, mag de school niet uitsluiten van deze extra curriculaire activiteiten. Voorbeelden zijn tweetalig onderwijs, sportklas, technasium, dans- en muziekscholen, vakcolleges of scholen die extra Spaanse lessen verzorgen. Dit geldt ook voor scholen die een bijdrage vragen voor bijles, huiswerkbegeleiding en examentraining die de school organiseert.

Kosten voor digitale leermiddelen, zoals laptops

Veel scholen brengen dus uiteenlopende kosten bij ouders in rekening en daar komen vaak nog andere kosten bij. Dat zijn de kosten die ouders zelf maken voor het onderwijs aan hun kind. Te denken valt aan digitale leermiddelen, zoals laptops, die kinderen nodig hebben om het onderwijs te kunnen volgen.

Scholen kunnen een bijdrage vragen voor de aanschaf van een apparaat. Of de school kan ouders vragen om zelf een laptop aan te schaffen. Hiervoor geldt hetzelfde als bij de vrijwillige ouderbijdrage; het is vrijwillig.  Als het gebruik van een laptop verplicht is op school en ouders kunnen/willen niet een laptop betalen dan moet de school een alternatief aanbieden (bijvoorbeeld een leenlaptop)

Kosten voor huiswerkbegeleiding en bijles

Ouders investeren steeds vaker zelf in huiswerkbegeleiding, hulp bij het voorbereiden op de eindtoets, of online programma’s die hulp bieden bij taal en rekenen. De afgelopen jaren geven ouders steeds meer geld gaan uit aan dergelijk ‘schaduwonderwijs’. De redenen hiervoor lopen uiteen: een grote prestatiedruk in het onderwijs, ouders hebben (te) weinig tijd om hun kinderen te helpen of de kwaliteit van het onderwijs is onvoldoende. 

Wat vindt Ouders & Onderwijs van de vrijwillige ouderbijdrage en schoolkosten?

Ouders & Onderwijs vindt dat alle kinderen recht hebben op gratis toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijs. Dit betekent dat het een maatschappelijke opdracht van het onderwijs is om alle kinderen gelijke kansen te bieden. Differentiatie van onderwijs is prima, zo lang het omgaan met verschillen tussen leerlingen niet leidt tot ongelijke kansen. Het aanbieden van door ouders gefinancierde onderwijsprogramma’s door publieke scholen past hier niet bij, omdat mogelijk een kwaliteitsverschil ontstaat tussen onderwijs met en zonder ouderbijdrage. Dit betekent dat kinderen van rijkere ouders beter onderwijs krijgen dan andere kinderen. Dit kan nooit de bedoeling zijn en vinden wij onwenselijk. De overheidsbijdrage aan scholen (de lumpsum) moet voldoende zijn om te zorgen voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs voor iedereen.  

Kansenongelijkheid

De huidige ontwikkelingen leiden tot een grote kansenongelijkheid die zichtbaar is op de korte en lange termijn. Zo schreef de Inspectie van het Onderwijs in de Staat van het Onderwijs in 2019: ‘De afgelopen 5 tot 10 jaar liep de kansenongelijkheid in het onderwijs op. Leerlingen met gelijke prestaties kwamen steeds vaker op verschillende niveaus. Het diploma van hun ouders werd hierbij steeds belangrijker.’ Die ontwikkeling is zorgelijk omdat juist het onderwijs is bedoeld als grote gelijkmaker en ieder kind gelijke kansen moet krijgen om zijn of haar talent te benutten. De vrijwillige ouderbijdrage mag hierin geen rol spelen. 

Vrijwillige ouderbijdrage beperken

Ouders & Onderwijs vindt dat de vrijwillige ouderbijdrage strikter moet worden beperkt tot extraatjes die geen invloed hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Ook vinden we dat schoolkosten, zoals kopieerkosten, examenkosten, kluishuur en verzekeringen door de school betaald moeten worden. Ook verplichte digitale leermiddelen behoren onderdeel te zijn van de lumpsum. We zijn blij met de nieuwe wet die uitsluiting van kinderen door scholen verbiedt, ongeacht of ouders de vrijwillige ouderbijdrage niet kunnen of willen betalen.

Nieuwe wet per 1 augustus 2021

Op 1 augustus 2021 gaat de nieuwe wet in. Deze verbiedt de uitsluiting van leerlingen wanneer ouders de vrijwillige ouderbijdrage niet betalen. Het is een grote stap in het vergroten van de kansengelijkheid. Het is belangrijk dat de Onderwijsinspectie toeziet op de naleving van de regels rondom de ouderbijdrage en schoolkosten. Ouders die constateren dat scholen zich niet aan de regels houden roepen we op dit te melden. Dat kan bij Ouders & Onderwijs, of direct bij de Onderwijsinspectie. Meer informatie over de nieuwe wet leest u in de brochure van de Rijksoverheid.

Onze standpunten:

• De ouderbijdrage is altijd vrijwillig en leidt niet meer tot uitsluiting van kinderen.
• De ouderbijdrage is niet bedoeld voor het ‘verrijken’ van het onderwijs, omdat kwalitatief hoogwaardig onderwijs voor iedereen toegankelijk en dus publiekelijk bekostigd moet zijn. Stel dus publieke financiering ter beschikking aan scholen die bepaalde profielen willen aanbieden, zoals TTO of technasia en controleer streng of deze zaken daadwerkelijk bijdragen aan kwalitatief hoogwaardiger onderwijs. 
• De groei van ‘schaduwonderwijs’ is onwenselijk. De kwaliteit van het onderwijs moet zodanig zijn dat de gevoelde noodzaak bij ouders om hun kinderen te laten bijscholen vermindert. Ook moet de prestatiedruk op kinderen omlaag door minder nadruk te leggen op leerlingvolgsysteem, toetsen en (vroege) selectie. Dit vraagt om een verplichte hoogwaardige didactische aanpak van alle scholen.  
• Gebrek aan een dekkend aanbod van passend onderwijs mag er niet toe leiden dat ouders van deze kinderen uit eigen zak particulier onderwijs moeten betalen. Waar ons publieke onderwijssysteem niet in staat is passend onderwijs te bieden, moet het mogelijk blijven om maatwerk te leveren door particulier onderwijs in te kopen. 
• Digitale leermiddelen zijn nu een veel te hoge kostenpost voor ouders. Als scholen ervoor kiezen deze onmisbaar te maken voor het volgen van onderwijs, dan moeten ze net als schoolboeken gratis verstrekt worden.  

Lees alles wat u moet weten over schoolkosten en de vrijwillige ouderbijdrage.